انواع آبكارى جواهرات

آبکاری جواهرات راهی است برای تغییر شکل و ظاهر آنها و یا مراقبت از این محصول. به کمک آبکاری مرغوب و باکیفیت می‌تواندی تا سال‌ها تغییراتی را برروی انواع زیورآلات ایجاد کرده و از تغییر به‌وجود آمده لذت ببرید. البته لازم است نسبت به نوع آبکاریهای موجود شناخت کافی داشته باشید و این کار را به اهل فن و افراد خبره بسپارید زیرا در صورتی که این کار به درستی و با بهترین مواد اولیه انجام نشود خیلی زود از بین رفته و جواهرات شما زیبایی خود را از دست می‌دهند.

آبكارى چيست؟

در آبكارى طلا، لايه‌ى نازكى از طلا به فلز پايه متصل مى‌شود. بدين صورت كه اول قطعه‌ى زيورآلات را تميز كرده به طورى كه عارى از هر گونه آلاينده‌اى باشد و سپس لايه‌ى نازكى از فلز نيكلِ با كيفيت را روى آن آبكارى می‌كنند تا فلز پايه به لايه‌ى طلا نفوذ نكند. بعد، قطعه را در وان آبكارى طلا غوطه ور مى‌كنند. (وان آبكارى، محفظه‌اى شيشه‌اى از نوع پيركس، فايبر گلاس يا محفظه‌ى فلزى با پوشش P.V.C است).
سپس از بار الكتريكى مثبت براى چسباندن طلا روى فلز پايه استفاده مى‌كنند. براى تهيه‌ى الكتروليت، آب مقطر، يك گرم طلا با عيار بالا، ٣ گرم هيدروژن، ٥ گرم سيانور سديم يا پتاسيم، ٣ گرم كربنات سديم يا پتاسيم، يك استكان جوهر نمك و يك چهارم استكان محلول آمونياك را با هم مخلوط مى‌كنند.
بعد از اينكه ضخامت روكش به اندازه‌ى دلخواه شد، قطعه را بيرون آورده و خشك مى‌كنند. در اصطلاح عاميانه به آبكارى، “تغيير رنگ طلا” نيز مى‌گويند. براى تغيير رنگ از زرد به سفيد يا از سفيد به رزگلد از آبكارى استفاده مى‌شود. آبكارى كردن باعث جلوگيرى از اكسيد شدن فلزى مثل نقره (فلز پايه‌ى انواع زيورآلات) مى‌شود.
براى تغيير رنگ، از طلاى ٢٤ عيار براى روكش زرد و از روكش روديوم براى آبكارى سفيد استفاده مى‌كنند. فلزاتى مثل نقره، برنج، مس و نيكل براى آبكارى طلا، مناسب‌تر هستند.

روش‌هاى آبكارى طلا

چهار روش براى روكش كردن وجود دارد كه شامل آبكارى طلا به روش سيانيدى، آبكارى طلا به روش آلياژى، آبكارى طلا به روش اسيدى و آبكارى طلا به روش سولفيتى است. رايج‌ترين نوع آبكارى براى پوشش دهى طلا، آبكارى سيانيدى يا همان آبكارى تزئينى طلا است.

از چه رنگ هايى در آبكارى استفاده مى كنند؟

رنگ طلا و جواهرات، شامل زرد، سفيد، رزگُلد و شامپاين است؛ براى آبكارى نيز مى‌توان يكى از اين رنگ‌ها را انتخاب کرد. همچنين اين امكان وجود دارد كه فقط قسمتى از طلا را آبكارى كرد. رنگ‌هايى مثل سبز، آبى، قرمز و ساير رنگ‌ها براى طلا و جواهرات وجود دارد اما اين رنگ‌ها خارجى و بسيار گران هستند و در ايران نيز توليد نمى‌شوند.

رنگ زرد طلا Yellow gold

اين همان رنگ اصلى طلاست و هر چه عيار طلا بالاتر باشد، طلا زردتر و درخشان تر است.

رنگ سفيد طلا White gold

براى آبكارى طلا سفيد از فلز روديوم كه فلزى سفيد و درخشان است، استفاده مى شود. اين فلز ممكن است باعث آلرژى پوست برخى افراد شود.

رنگ رزگُلد طلا Rose gold

رنگ رزگلد از تركيب فلز مس با طلا بدست مى آيد. مس فلزى قرمز رنگ و ارزان است و هر چه تركيب مس بيشتر باشد، رنگ رزگلد بيشتر متمايل به قرمز مى شود.

رنگ شامپاين Champagne gold

رنگ شامپاين زرد ملايم متمايل به سبز است. امروزه اين رنگ در حلقه هاى ازدواج بسيار مُد شده است.

آیا روكش طلا كمرنگ مى‌شود؟

به مرور زمان، قطعه‌ى آبكارى شده، محو و لكه‌دار مى‌شود و مثل روز اول درخشندگى ندارد. با گذشت زمان، مولكول‌هاى فلز پايه به لايه طلا نفوذ مى‌كنند و روى آن تأثير مى‌گذارند و هر چه ضخامت روكش طلا، نازك‌تر باشد، لايه زودتر تغيير رنگ مى‌دهد و محو مى‌شود. اينجاست كه اهميت پوشش توسط نيكل، در مرحله‌ى قبل از آبكارى با طلا، مشخص مى‌شود، بدين صورت كه نيكل از تغيير رنگ روكش بوسيله‌ى نفوذ مولكول‌هاى فلزات پايه جلوگيرى مى‌كند و در نتيجه درخشش طلا، حفظ مى‌شود.

دوام آبكارى چقدر است؟

اگر از قطعه مراقبت شود، آبكارى تا دو سال هم مى‌تواند دوام داشته باشد و پس از آن نيز مى‌توان قطعه را دوباره آبكارى كرد. همانطور که پیش از این گفته شد جنس مواد به کار رفته، نحوه‌ی کار و مواردی از این دست در کیفیت و طول عم آبکاری تاثیر مستقیم دارند. باید به اینکه این کار توسط فرد خبره و مواد اولیه مرغوب انجام شود دقت کنید.

امكان دارد طلاها را دو يا چند رنگ كرد؟

بله. مثلاً اگر بخواهيد قسمتى از جواهرتان را تغيير رنگ دهيد، آبكارى به روش الكتروليز انجام مى‌شود. در حوضچه‌هاى الكتروليز و با استفاده از ماژيك‌هاى الكتروليز، آن قسمت از طلا را به رنگ دلخواهتان تغيير مى‌دهند.

آیا آبكارى به سنگ هاى اصل يا اتمى آسيب مى‌زند؟

محلول شيميايى آبكارى، روى نگين‌هاى اتمى و شيشه‌اى تأثير ندارد و با همان سنگ‌ها در محلول قرار مى‌گيرند. سنگ‌هاى اصل مثل زمرد، ياقوت و الماس چون كانى‌هاى طبيعى هستند، محلول آبكارى روى آن‌ها اثر مى‌گذارد، بنابراين قبل از آبكارى، سنگ‌ها را در مى‌آورند و بعد از آبكارى، سنگ‌ها را دوباره روى قطعه سوار مى‌كنند.

مراقبت از جواهرات با روكش طلا به چه صورتى است؟

اگر مى‌خواهيد جواهرات آبكارى شده دوام بيشتر داشته باشند و همچنان براق و درخشان باشند، به نكات زير توجه كنيد:

• جواهرات روكش‌دار را دور از مواد آرايشى، شيميايى و روغنى نگه داريد.
•  هنگام انجام كارهاى خانه، آن‌ها دربياوريد چون مواد شيميايى و شوينده، روى روكش اثر مى‌گذارند.
• با دستان تميز و شسته شده، از جواهرات استفاده كنيد و بعد دربياوريد.
•  قطعه‌ها را دور از آب كلردار يا نمك‌دار نگه داريد. قبل از شنا، و يا قبل از رفتن به آب‌هاى گرم يا دريا، جواهرات خود را درآوريد.
• مواد روغنى و عرق بدن نيز روى قطعه‌ى آبكارى اثر مى‌گذارند، پس در برابر اين موارد نيز از قطعه محافظت كنيد.
•  عطر و اودكلن روى آن‌ها نپاشيد.
•  براى تميز كردن قطعه، از محلول تميز كننده‌ى مخصوص جواهرات با آب ولرم استفاده كنيد.
•  آن را فرچه نكشيد و نماليد چون لايه آبكارى شده، پوسته پوسته مى‌شود و فلز پايه مشخص مى‌شود

نحوه ى تشخيص جواهرات با روكش طلا

قيمت قطعه مشخص و مقرون به صرفه است.

گاهى علامت‌هايى روى جواهرات با روكش طلا وجود دارد:

• GP روکش طلا
• GEP آبکاری طلا
• HGH آبکاری طلای سنگین
• HGP روکش طلای سنگین

آیا قطعه با روكش طلا ضد حساسيت است؟

ممكن است افرادى كه پوست حساسى دارند، به این روکش آلرژى پيدا كنند كه آن هم به دليل وجود فلز نيكل است. بعد از اينكه روكش طلا از بين مى رود، نيكل موجود با پوست تماس پيدا مى‌كند و واكنش‌هاى حساسيت زا ايجاد مى‌كند.